به نقل از «خرداد»

درگیر شدن ژئوپلیتیک با اقتصاد شبکه‌ای

تاریخ انتشار: ۱ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۳۱۶۱۰

مرتضی قورچی، استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در هم‌میهن نوشت:امنیتی‌سازی زنجیره‌های ارزش و تجارت جهانی با چالش‌های میان کشور‌ها در قرن بیست‌ویکم براساس «امر سیاسی» شکل می‌گیرد. امر سیاسی در چارچوب اندیشه‌های کارل اشمیت، نظریه‌پرداز سیاسی، به‌صورت «دوست و دشمن» ظاهر می‌شود؛ بنابراین در یک سیستم اقتصاد جهانی، وقتی مراکز اصلی انباشت سرمایه که اساساً مناطق جغرافیایی خاصی در درون کشور‌ها هستند، و به‌وسیله آن کشور‌ها در سطح جهانی مورد حمایت قرار می‌گیرند، آشکار است که این کشور‌ها و دولت‌ها در ارتباط با امر سیاسی خود، عموماً سایر کشور‌ها را در یک پروسه زمانی یا بر اثر یک رخداد و اتفاق، از حالت دوست به یک رقیب جدی یا رفته‌رفته به یک دشمن در سیاست بین‌الملل خود قرار دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بدین‌ترتیب به مرور و یا به یکباره مناسبات اقتصادی و پیوند‌های شبکه‌ای خود را در چارچوب اقتصاد شبکه‌ای، در کشور‌های درگیر در امر سیاسی، کاهش داده و گاهی هم ممکن است به یکباره این پیوند‌ها را بسیار ضعیف یا قطع نمایند.

کشور‌هایی همچون، چین، روسیه و ایران، جزو آن دسته از کشور‌هایی هستند که در گذشته در زنجیره اقتصاد جهانی حضور پررنگ داشته و یا در حال تقویت پیوند‌ها بودند. ایران در سال‌های ۱۹۷۳و ۱۹۷۴ یعنی (پیش از انقلاب اسلامی ایران) حضور فعالی در عرصه اقتصاد بین‌الملل داشت، اما پس از انقلاب و ایجاد اختلافاتی که بین ایران و ایالات‌متحده شکل گرفت، به تدریج در رویکرد سیاست بین‌الملل مرکز جهانی انباشت سرمایه، تبدیل به دشمن شد و از بازار جهانی کنار گذاشته شد.

روسیه هم با داشتن دو شهر جهانی مسکو و سن‌پترزبورگ و همینطور مناطق آزاد آن که مظهر پیوند با اقتصاد جهانی و مکان جغرافیایی است، در بخشی از زنجیره تامین اقتصاد جهانی آنچنان که توماس فریدمن در کتاب «جهان مسطح است» می‌گوید، قرار داشت و به حرکت ادامه می‌داد، اما از سال ۲۰۱۴ به بعد با الحاق کریمه به سرزمین روسیه، شاهد بودیم که این کشور به تدریج در کانون تحریم‌ها قرار گرفت و بیشتر پیوند‌های خود را در شبکه تامین زنجیره ارزش و تجارت از دست داد. در نهایت روسیه زمانی که به اوکراین در سال ۲۰۲۲ حمله کرد، تحریم‌های اقتصادی سخت‌تری از سوی کشور‌های غربی بر آن اعمال شد. آشکار است که روسیه به مرور از وضعیت دوست به وضعیت دشمن در امر سیاسی منطقه ژئواستراتژیک آتلانتیک با مرکزیت ایالات متحده، قرار گرفت.

ایران هم همواره به‌واسطه برنامه هسته‌ای با چالش‌های بزرگی در ارتباط با منطقه ژئواستراتژیک آتلانتیک روبه‌رو بوده است. متاسفانه تحریم‌ها پیوند‌های اقتصاد ایران را با سیستم مالی، سیستم تولید و تامین کالا، هدف قرار داده‌اند و در نتیجه ایران که می‌توانست در منطقه خاورمیانه در کانون شبکه تولید و تامین زنجیره ارزش و تجارت قرار گیرد، محروم از سیستم اقتصاد جهانی شده است. آشکار است که ایران در سیاست بین‌الملل منطقه ژئواستراتژیک آتلانتیک در چارچوب امر سیاسی همواره دشمن و مورد اتهامات گوناگون قرار می‌گیرد!

چین بعد از دوره دنگ‌شیائوپینگ و سیاست در‌های باز، به تدریج مناطق ساحلی شرقی آن تبدیل به کانون اصلی برون‌سپاری اقتصاد شبکه‌ای شد. چین با سیاست‌های همکاری با غرب، در امرسیاسی و کد‌های ژئوپلیتیکی حوزه ژئواستراتژیک آتلانتیک همواره به‌عنوان دوست و همکاری که می‌تواند بخش مهمی از اقتصاد شبکه‌ای و سیستم تامین زنجیره ارزش مورد توجه قرار گیرد، تعریف شد. اما در سال‌های اخیر چین، عنوان رقیب و هم اصطحکاک ژئوپلیتیکی بر سر فضای جغرافیایی دریای جنوبی چین و گاهاً تایوان، به مرور در وضعیت امر سیاسی و سیاست بین‌الملل تبدیل به تهدید و گاهاً هم حتی در سخنرانی‌ها به‌طور آشکار از سوی سیاستمداران غرب به دشمن اصلی متهم شده است؛ به‌طوری‌که بسیاری از شرکت‌ها با تغییر استراتژی خود که بیشتر متأثر از مناقشات ژئوپلیتیکی این دو حوزه قدرت (منطقه ژئواستراتژیک آسیا ـ پاسیفیک با منطقه ژئواستراتژیک آتلانتیک) است، از شهر‌های جهانی و یا مناطق آزاد چین در سواحل شرقی این کشور به‌سوی شهر‌های جهانی بنگلور و حیدرآباد هند و یا هانوی پایتخت ویتنام رفته‌اند.

با کنکاشی در بازار‌های لوازم الکترونیک و کامپیوتر می‌توان دید که کالا‌های شرکت‌های بزرگ جهانی که قبلاً در چین تولید می‌شده‌اند در کشور‌های هند و ویتنام تولید می‌شوند. نتیجه اینکه اقتصاد شبکه‌ای و سیستم برون‌سپاری در قرن بیستم که در چارچوب زنجیره تامین ارزش و تجارت تعریف می‌شوند بسیار متأثر از امنیتی شدن تجارت و همچنین تحولات ژئوپلیتیک در نظام جهانی هستند. پیوند‌های اقتصاد جهانی در هیچ مکان جغرافیایی شکل نخواهد گرفت مگر اینکه آن مکان بخشی از امرسیاسی «وضعیت دوست» حوزه ژئواستراتژیک آتلانتیک در چارچوب سیستم اقتصاد جهانی قرار گیرد.

منبع: خرداد

کلیدواژه: اقتصاد چین اقتصاد جهان سیاست خارجی سیاست بین الملل اقتصاد شبکه ای اقتصاد جهانی ارزش و تجارت امر سیاسی پیوند ها کشور ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۳۱۶۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آل اسحاق : شوک سیاسی جدید رخ ندهد، احتمال دارد دلار به دامنه ۵۰ هزار تومان برگردد

آل اسحاق با بیان این که شوک سیاسی جدید رخ ندهد، احتمال دارد دلار به دامنه ۵۰ هزار تومان برگردد، گفت: برخی با نشان دادن فضای ملتهب ناشی از بحران‌های سیاسی منطقه، نرخ ارز را بالا می‌برند و اقدام به فروش دلار می‌کنند و سپس با آرام شدن فضا اقدام به خرید ارز می‌کنند تا جیب‌های خود را پر کنند.   یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در گفتگو با ایسنا با اشاره به این موضوع که نرخ ارز در کشور تحت تاثیر جریان‌های روانی است، گفت: در سایه جریان‌های روانی انتظارات تورمی شکل می‌‎‌گیرد و این انتظارات نیز عاملی برای افزایش تقاضا و نرخ ارز است. چه کسی از افزایش نرخ دلار سود می‌برد؟ وی افزود: عده‌ای متخصصِ ایجاد جنگ روانی هستند؛ بنابراین مخالفان دولت در حین رخداد تنش‌‎های‌ سیاسی از ابزار جنگ روانی استفاده می‌کنند؛ البته برخی از ذی‌نفعان نیز از بالارفتن نرخ دلار سود می‌برند؛ در نتیجه شرایطی را ایجاد می‌کنند تا مسیر انتظارات مردم را تغییر دهند.   رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق اظهار داشت: برخی با نشان دادن فضای ملتهب ناشی از بحران‌های سیاسی منطقه، نرخ ارز را بالا می‌برند و اقدام به فروش دلار می‌کنند و سپس با آرام شدن فضا اقدام به خرید ارز می‌کنند تا جیب‌های خود را پر کنند.   وی افزود: با حمله به کنسولگری ایران در دمشق شوک و تنش سیاسی در کشور ایجاد شد و سوداگران با سواستفاده از این شوک‌ها باعث افزایش نرخ دلار شدند. نیازهای قانونی کشور در حال تامین است رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با بیان اینکه گاهی نرخ ارز به علت تغییر در واقعیت‌های اقتصادی یعنی عرضه و تقاضا افزایش پیدا می‌کند، اظهار داشت: هم‌اکنون از سمت کانال اقتصادی تغییری در قیمت دلار رخ نداده؛ چون تمامی نیازهای قانونی کشور با نرخ 28 هزار و 500 و نرخ حدود 40 هزار تومان مرکز مبادله‌ تامین می‌شود، بنابراین التهابات ناشی از تنش‌های سیاسی، تنها عامل افزایش نرخ ارز است.   آل اسحاق با اشاره به این موضوع که شرایط کنونی بازار ارز ناپایدار است، گفت: تحولات بازار ارز به علت رخدادهای سیاسی است؛ بنابراین زمانی که این فضا آرام شود؛ نرخ ارز به صورت خودکار به محدوده‌های قبلی خود بازمی‌گردد.   وی در پایان تاکید کرد: درصورتی که شوک جدید سیاسی رخ ندهد، شرایط اقتصادی کشور با آرام شدن فضای منطقه و مسائل سیاسی، احتمالا به گونه‌ای رقم می‌خورد که دلار آزاد به دامنه ۵۰ هزار تومان برگردد. کانال عصر ایران در تلگرام